ABD'deki Halkbank Davası Hakkında Son Durum

Halkbank, Amerika'nın İran'a uyguladığı ekonomik yaptırımları delmek suçlamasıyla New York'taki mahkemede yargılanıyor. Federal Mahkeme'deki bir sonraki duruşmanın 3 Mayıs Pazartesi günü yapılması öngörülüyordu ancak temyiz süreci devam ettiği için duruşma gerçekleşmedi. İşte Halbank davası hakkında tüm bilinenler...

ABD'de şu an Halkbank'ı ilgilendiren iki farklı yargı süreci söz konusu. İlki, Halkbank'ın İran'a yönelik yaptırımları ihlal ettiği gerekçesiyle New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'nde açılan dava. Diğeri ise Halkbank'ın kamu bankası olması nedeniyle Türkiye ile 'eşdeğer dokunulmazlığa' sahip olduğu gerekçesi ile ABD'de yargılanamayacağı savıyla Temyiz Mahkemesi'nde başlattığı yargı süreci. Halkbank aleyhine New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'nde açılan davada yer alan suçlamalar şu şekildeydi: "Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası'nı İran’a para transferleri yaparak ihlal etmek için komplo kurmak, ABD bankalarını dolandırmak, ABD bankacılık ve finans sistemini dolandırmak amacıyla komplo kurmak, kara para aklamak, kara para aklamak amacıyla komplo kurmak." Halkbank aleyhinde 15 Ekim 2019 tarihinde açıklanan 45 sayfalık iddianamede, Halkbank yönetiminin Türk hükümetinin üst düzey yetkilileri tarafından desteklendiği ve korunduğu öne sürülmüştü. İddianamede, Halkbank’ın 2012 ve 2016 yılları arasında İran’ın uluslararası piyasalarda petrol ve doğal gaz satışından elde ettiği gelirin ülkeye girmesinde yardımcı olduğu, İran’ın petrol ve doğal gaz satışından elde ettiği geliri harcamasına imkan veren bir mekanizmanın, paravan şirketler ağını kullanarak uygulanmasına yardım ettiği iddia edilmişti. Tüm bu suçlamaların, ABD’nin İran’a karşı yaptırımlarının ihlali olduğu, Halkbank’ın yaptığı transferlerin tutarının yaklaşık 20 milyar doları bulduğu iddia edilmişti. ABD'nin Ulusal Güvenlikten Sorumlu Adalet Bakan Yardımcısı John C. Demers, Halkbank hakkındaki iddiaları 'bugüne kadar İran yaptırımlarının ihlali konusunda görülen en ciddi vakalardan biri' olarak tanımlamıştı.

Halbank İddialara Ne Yanıt Verdi?

Halbank, New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi tarafından aleyhlerine açılan dava sonrasında Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı: “Bankamız hakkında dava açılmak üzere yargı sürecinin başlatıldığını öğrenmiş bulunuyoruz. Bahse konu iddianamenin yeni bir bilgi ve bulguya yer verilmeksizin, çoğunlukla Hakan Atilla davasında ileri sürülen iddiaları tekrarladığı ve bu davada ortaya konan girişimlerin Bankamız üzerinden tekrarlanmaya çalışıldığı görülmektedir. Söz konusu iddialara ilişkin bankamız masumiyetini ortaya koyan bağımsız inceleme sonuçlarının, kanıtları ile birlikte ABD Adalet Bakanlığı ile paylaşılmasına rağmen iddianame hazırlanarak dava açılması manidardır. Bankamız ABD'nin ikincil yaptırımlarını herhangi bir şekilde ihlal etmemiş olmakla birlikte, bankamızın ABD'de herhangi bir şubesi ve çalışanı bulunmadığından, ABD Adalet Bakanlığı'nın ikincil yaptırım kararları hakkında yargılama yetkisi yoktur. Buna rağmen iddianame düzenlenmesi, tarihte bir ilk olmak üzere emsali görülmemiş bir hukuki yetki aşımıdır.” Halkbank ön duruşma süreci devam eden davada ön duruşmalara katılmaları için hazırlanan tebligatı uzun süre kabul etmedi ve tüm çağrılara rağmen ön duruşmalara katılmadı. Savcılar, Halkbank'ın kaçak bir durumda olduğunu belirtti. Savcılık tebligatı almayan, ön duruşmalara katılmayan Halkbank için bir formül buldu. Savcılık mahkemeden, Halkbank'ın hakkında açılan davaya katılmadığı her gün için bir milyon dolar para cezasına çarptırılmasını, katılmama durumunun devam etmesi halinde para cezasının her hafta katlanarak arttırılmasını talep etti. Böylece Halkbank'ın davayı reddetmesi halinde ilk haftanın sonunca 7 milyon dolar, ikinci haftanın sonunda 21 milyon dolar, sekizinci haftanın sonunda 1 milyar 800 milyon dolar tutarında para cezasıyla karşı karşıya kalabileceğini öne sürüldü. Yaptırım riskini göze alamayan Halkbank ise hemen bir avukat atadı. Halkbank 2 Mart 2020 tarihinde ilk kez resmi olarak bir ara duruşmaya avukatları aracılığıyla katıldı. Halkbank avukatı kendilerine yöneltilen altı ayrı suçlamayı da reddetti.

Temyiz Mahkemesinde Son Durum

New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'ne yaptığı tüm başvuruları reddedilen Halkbank itirazını bir üst mahkemeye sundu. Halkbank, New York İkinci Bölge Mahkemesine (İstinaf Mahkemesi), hakkındaki iddianamenin düşürülmesi ve ‘Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’ kapsamında ABD’de yargılanamayacağı gerekçesiyle iki ayrı temyiz başvurusunda bulundu. Bir üst mahkeme olan New York İkinci Bölge Mahkemesi, Halkbank’ın davanın düşürülmesi talebini reddetti ancak ‘Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’ kapsamında ABD’de yargılanamayacağı iddiasını inceleyerek en kısa zamanda kararını açıklayacağını duyurdu. Bu aşamada, ABD Temyiz Mahkemesi İkinci Dairesi'nin kararını açıklaması bekleniyor.