Ayasofya Mozaikleri Ne Olacak?

Hürriyet gazetesi yazarı Nedim Şener, Ayasofya’nın ibadete açılması sonucunda müzenin içerisinde yer alan resim, fresk ve mozaiklerine ne olacağı konusunda değerlendirme yazısı yazdı. Peki Ayasofya mozaikleri ne olacak? Zorluklarla mücadele edilen 2020 yılında, birçok gelişme yaşandı. Bunlardan birisi de İstanbul’da bulunan ve Türkiye’nin önemli turistik yerlerinden biri olan Ayasofya Müzesi'nin ibadete açılacak olması. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinin ardından kiliseden camiiye dönüştürülen Ayasofya, Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ve Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye çevrilmiş ve 1 Şubat 1935 tarihinde yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açılmıştı. Bu sene ise Ayasofya Müzesi’nin tekrar ibadete açılacağına ilişkin tartışmalar gündeme geldi. Fatih Sultan Mehmet’in fethinin ardından Ayasofya’da bulunan resim, mozaik ve freskler sıvalarla kapatılmış, Atatürk’ün gelişinin ardından sanatsal değeri oldukça yüksek olan bu mozaikler, tekrar gün yüzüne çıkarılarak turistlerin ziyaretine açılmıştı.

Ayasofya'da Bulunan Mozaiklerin Durumu Ne Olacak?

Hürriyet gazetesi yazarı Nedim Şener, turistik açıdan Türkiye’ye büyük kazancı olan Ayasofya Müzesi’nin ibadete açılması durumunda resim, fresk ve mozaiklerin durumun ne olacağını sordu. Şener, "Tartışmanın hukuk ve siyaset dışında bir de inanç boyutu var. O da Ayasofya’nın duvar ve kubbelerinde bulunan ve 1453’te İstanbul fethedildiğinde üzerleri sıvalarla kapatılan resim, fresk ve mozaikler. Atatürk’ün 1931 yılında, üzerindeki sıvaların temizlenerek mozaiklerin ortaya çıkarılması için Amerikalı Bizans Enstitüsü’ne izin vermesiyle başlayan süreç, 1934 yılında müze ilan edilmesiyle sonuçlandı. Bu çalışma 1941 yılına kadar devam etti, sonunda mozaikler gün ışığına çıkarıldı. Peki 86 yıl sonra Ayasofya ibadete açılırsa, bu mozaikler ne olacak? Çünkü bir kısım insana göre ibadet edilen yerde resim bulunması İslamiyet’e uygun değil." değerlendirmesinde bulundu. Mozaiklere ne olacağı konusundaki sorusunu Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş ve Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’e sorduğunu aktaran Şener, yazısında şunları dile getirdi: Önce Sayın Erbaş’ın Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması hakkındaki görüşlerini sordum, aldığım cevap şu oldu: “Gelişmeleri yakinen biz de takip ediyoruz. Elbette Ayasofya’nın ibadete açılması çok mutlu eder. İnşallah açılır. Açılırsa Diyanet İşleri Başkanlığı olarak tüm camilerimizde olduğu gibi yine dini hizmetlerimizi vereceğiz.” Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’a “Ayasofya’daki mozaikler ve ibadet” konusunu sorduğumda verdiği cevap şu oldu: “Biliyorsunuz, Ayasofya’nın mülkiyet yönünden tasarrufu Vakıflar Genel Müdürlüğü uhdesinde. Biz dini hizmetlerle ilgileniyoruz. Ancak Ayasofya’da bulunan mozaik ve resimlerle ilgili kişisel görüşüm yerine Din İşleri Yüksek Kurulu’nun kararı önemli olacaktır. Elbette oradaki tarihi eserlerin korunması ve tarihi eserlere zarar verecek bir durum olmaması önemli. Bu konuda yazılı başvuru yapıldığında, kurul bir karar açıklayacaktır.” Eski Diyanet İşleri Başkanı Sayın Mehmet Görmez:  “Benim görev yaptığım dönemde açılmasını çok isterdim, şahsi olarak çok mutlu olurdum. Ama olsun, önemli olan açılmasıdır. Ayasofya’nın cami olarak kullanılması konusunda Batı kaynaklı bir tartışma da yapılıyor. Ayasofya’yı kilise olarak görenler bile var. Oysa 1453’ten beri Ayasofya camidir. Cami olarak kullanılması da burayı ibadethane olarak inşa edenlere saygıdır. Şöyle anlatayım: Fatih İstanbul’u fethettiğinde buraya zarar vermemiş, bilakis kendisi de onların ibadethane olarak kullandığı yeri kendisine ibadethane olarak görmüş, o yapıya da saygı göstermiştir. Gidin Batı ülkelerine, Osmanlı döneminden kalan Mimar Sinan eserleri dahil birçok ibadethane o kadar ahlaksızca amaçlar için kullanılıyor ki... Ama bizler Ayasofya’yı kendimize cami olarak belirleyerek onu saygımızı da göstermiş bir milletiz. Şimdi geleyim Ayasofya’daki mozaiklerin ibadete engel bir durum olup olmadığına... Önce şunu söyleyeyim: Hiçbir ilmihal kitabında ‘Resim olan yerde namaz kılınmaz’ diye bir ibare bulamazsınız, sadece mekruhtur, yani tercih edilmemesi istenir. Ayrıca kıble yönünde resimler olmadığı için ibadet etmeye bir engel yok.” Ayasofya Müzesi’nin ibadete açılmasına karşı çıkan görüş, tarihi yapısının bozulacağına inanıyor. Bu görüşe neden olan somut çalışmalar ise yürek burkan derecede. Bunlardan birisi de Trabzon’da yer alan Ayasofya’nın ibadete açıldıktan sonraki hali oldu. İşte Trabzon’un Ayasofya’sı.. Trabzon'da bulunan Ayasofya, tekrar restorasyona alındı. 1238 yılında yapılan ve Türkiye tarihinde önemli bir yere sahip olan bu yapının bahçesinde bulunan yeşillikler ve havuzlar yok edilerek, yerine beton yollar yapıldı. Fresklerin üstünün kapatılacağına ilişkin haberlerin çıkması üzerine mahkeme, restorasyon yapımını iptal etti ancak çalışmalar halen sürüyor. Trabzon Ayasofya'nın ibadete açılmadan önceki hali İbadete açıldıktan sonra ise kubbeler kapatıldı, tarihi kapılara ledler yerleştirildi ve açık bölgelere perde asıldı.