1923 Yılından Bu Yana Türk Siyasi Liderleri

Cumhuriyet'in ilanından bu yana ülkemizin siyasi yolculuğunda birçok lidere, birçok görüşe ve birçok anlayışa şahitlik ettik. 1923'ten bu yana görev yapan Türk siyasi liderlerini sizler için derledik.

1. Tek Parti Dönemi (1923–1946)

Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte ülkemizde tek parti dönemi başladı. Milli Kalkınma Partisi kuruluşuna dek, Cumhuriyet Halk Partisi, tek siyasi partiydi. 

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) – Mustafa Kemal Atatürk

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 1923–1938 arasında ülkenin ilk Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Anahtar reformlar: laiklik, eğitimde modernleşme, kadınlara seçme-seçilme hakkı, harf devrimi, sanayi kalkınması.

Atatürk dönemi, modern Türkiye’nin temelini atan liderlik olarak tarihe geçti.

İsmet İnönü (1938–1950)

Atatürk’ün vefatından sonra ikinci Cumhurbaşkanı olarak görev yapan İsmet İnönü, “Millî Şef” unvanıyla çok partili hayata geçişin öncüsü oldu. II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’yi tarafsız tuttu.

2. Demokrat Parti Dönemi (1950–1960)

27 yıllık tek parti dönemi, 1947 kuruluşlu Türk siyasi partisi Demokrat Parti ile noktalandı. 1950, 1954, 1957 seçimlerini kazanmıştır.

Adnan Menderes – Demokrat Parti (DP)

1950 seçimlerinde CHP’yi yenerek Türkiye’nin ilk çok partili seçimini kazandı.

Ekonomide liberal politikalar, dinî özgürlüklerin artışı ve halkla sıcak iletişimiyle tanındı.

Ancak muhalefet ve basına baskı iddiaları sonucunda 27 Mayıs 1960 askerî darbesi ile devrildi.

Adnan Menderes 1961’de idam edildi – Türk demokrasisinde dönüm noktası oldu.

3. 1960–1980 Arası: Çok Partili Koalisyonlar ve Askerî Müdahaleler

• Süleyman Demirel (Adalet Partisi / Doğru Yol Partisi): Ekonomik kalkınma, baraj projeleri ve kırsal gelişim politikalarıyla öne çıktı.

• Bülent Ecevit (CHP / DSP): “Ortanın solu” ve “Halkçı Ecevit” söylemiyle tanındı. 1974’te Kıbrıs Barış Harekâtını yönetti.

• Necmettin Erbakan (MSP / RP): “Milli Görüş” hareketinin lideri. Sanayileşme, ahlak ekonomisi ve İslamcı siyasetin öncüsü.

Bu dönem, siyasi istikrarsızlık ve koalisyon hükümetleri ile anılır. 1980 askeri darbesiyle tüm partiler kapatıldı.

4. 1980–2000 Arası Liberal Dönem ve Yeniden Yapılanma

Turgut Özal – Anavatan Partisi (ANAP)

1983’te iktidara geldi. Serbest piyasa ekonomisi, ihracata dayalı büyüme ve teknolojik modernleşme politikalarıyla Türkiye’yi dönüştürdü.

Turgut Özal dönemi, “liberal dönüşüm” olarak tanımlanır.

Süleyman Demirel yeniden siyaset sahnesine döndü, ardından Tansu Çiller Türkiye’nin ilk kadın başbakanı oldu.

Necmettin Erbakan – Refah Partisi

1996’da iktidara geldi; 28 Şubat 1997 süreciyle görevden ayrıldı.

5. 2000 Sonrası: AK Parti Dönemi ve Başkanlık Sistemi

Recep Tayyip Erdoğan – Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti)

2001’de kurulan AK Parti, 2002 seçimlerinde büyük zafer kazandı.

Ekonomik büyüme, altyapı projeleri, sağlık reformları ve dijital dönüşüm süreciyle dikkat çekti.

2014’te Cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan, 2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’ne geçişi yönetti.

Bugün itibarıyla Türkiye siyasetine yön veren en uzun süreli liderdir.

Türk Siyasetinde Dönüm Noktaları