Tüm Koronavirüslere Karşı Evrensel Aşı Geliştiriliyor

Bilim insanları koronavirüs aşılarını daha da geliştirerek koronavirüslerin neden olduğu SARS ve MERS gibi tüm ölümcül hastalıklara karşı koruyabilen evrensel bir aşı üzerinde çalışıyor.

Dünyada 203 milyondan fazla insana bulaşarak 4 milyondan fazla insanın hayatını kaybetmesine neden olan koronavirüse karşı bilim insanları tarafından aşı geliştirildi. Ancak bilim insanları  günümüzdeki ve gelecekteki koronavirüs kaynaklı hastalıkları durdurmak için virüslerin ortak özelliklerinden yola çıkarak tek bir aşı yapmaya çalışıyorlar.

Sputnik’ten aktarılan habere göre, koronavirüse neden olan virüs , 2003'te SARS ve ardından 2009'da MERS'in ardından, yirmi yıldan kısa bir süre içinde büyük bir uluslararası halk sağlığı krizini tetikleyen üçüncü koronavirüs olma özelliğini taşıyor. Bu tür koronavirüsler hayvan - insan etkileşiminden yayıldığı için uzmanlar gelecekte koronavirüslerden kaynaklanan başka hastalıkların da görüleceğini tahmin ediyor.

2021 yılı başlarında, bulaşıcı hastalıklara karşı aşılar geliştiren küresel bir ortaklık olan Salgın Hazırlık Yenilikleri Koalisyonu (CEPI), 'gelecekteki pandemi riskini azaltmak ve hatta ortadan kaldırmak' için 2.5 milyar sterlin (yaklaşık 29 milyar Türk lirası) değerinde beş yıllık bir plan başlattı. Söz konusu plan daha bulaşıcı ve ölümcül olduğu düşünülen Güney Afrika ve Brezilya türleri de dahil olmak üzere tüm koronavirüs varyantlarına karşı bir aşı geliştirmek için bir ABD şirketi olan VBI Vaccines ile 24 milyon sterlinlik bir ortaklık içeriyor.

Bununla birlikte, evrensel bir aşı arayışı, 2020’nin başlarında koronavirüs ile enfekte olmuş insanlardan alınan kan örneklerinin, SARS’a ve MERS’e neden olan virüsün başak proteinini nötralize edebilen antikorlar içerdiğinin bulunmasıyla başladı.

Nisan ayına kadar evrensel koronavirüse karşı koruma potansiyeli olan bir aşının ilk insan denemeleri başladı. Söz konusu aşı şimdiye kadar SARS, Covid-19, MERS ve yarasa koronavirüsleri de dahil olmak üzere çeşitli koronavirüslere ve ayrıca Delta varyantı gibi Kovid-19 varyantlarına karşı farelerde etkili olduğuna dair umut verici işaretler gösterdi.

Evrensel aşı nasıl çalışıyor?

ABD’nin Maryland eyaletindeki Walter Reed Ordu Araştırma Enstitüsü'nden (WRAIR) Kayvon Modjarrad tarafından sivri ferritin nano parçacığı (SpFN) içeren bir aşı geliştirildi.

Kanda bulunan bir protein olan ferritinden elde edilen nano parçacıklar, koronavirüsün yüzeyinde başak proteinle ile birleştirildi.  Modjarrad ve meslektaşları, koronavirüs aşılarının bu sayede başak proteinin bağışıklık sistemimize birçok açıdan tekrar tekrar sunulduğunu söyledi. Söz konusu tekrarlama, koronavirüsün orijinal versiyonunu değil, onun yeni varyantlarını ve 2003 yılında SARS pandemisine neden olan SARS-CoV virüsünü de hedefleyebilen 'geniş nötralize edici antikor tepkileri' üretmesine neden olduğunu söylendi.

Öte yandan şu anda, insanlarda test edilen aşının, ayrıca MERS-CoV gibi diğer koronavirüslerden ek başak proteinlerinin eklenmesi planlanıyor.