1 Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramı Tarihçesi

Bu yıl koronavirüs pandemisi gölgesi altında kutlanan 1 Mayıs İşçi ve Emekçi bayramı 1800'lü yıllardan bu yana dünyada birçok ülkede kutlanıyor. İlk olarak 1856'da Avusturalya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde 8 saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar yürüş düzenlediler. İşte 1 Mayıs hakkında merak edilenler...

İlk kez 1856'da Avusturalya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri,  günde 8 saat iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar yürüyüş düzenlediler. 1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler haftada 6 gün, günde 12 saat olan çalışma takvimine karşı günde 8 saat çalışma talebiyle iş bıraktılar. Chicago'da düzenlenen gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil'de 6 binin üzeribde siyah ve beyaz işçi birlikte yürüdü. O dönemde siyahi vatandaşların Luizvil'de parklara girişi yasaktı. İşçiler sokakta yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park'a girdi. Her eyalet ve kentte siyahi ve beyaz işçilerin birlikte gösteri yaptı. Gazeteciler o anları 'Ön yargının yıkılışı' şeklinde servis etti. Bu gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde devam etti ve 4 Mayıs'da kanlı Haymarket Olayı meydana geldi. Uygulanan baskılarla bu gösterilen tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada  “Birlik, mücadele ve dayanışma günü” olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında gerçekleşti. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliği kazandı. Zamanla birçok ülkede 8 saatlik iş günü kabul edildi. Dünyada birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs büyük bir kitle ile kutlanır, bazı ülkelerde 1 Mayıs siyasal bir eylem şeklini alır.

Türkiye'de 1 Mayıs

Türkiye'de ilk 1 Mayıs kutlaması 1912 yılında İstanbul'da gerçekleşti. 1 Mayıs 1923 yılında yasal olarak İşçi Bayramı ilan edildi. 1924 yılında ise kutlamalar hükümet tarafından yasaklandı. 1976 yılında Taksim'de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu organizasyonu olarak gerçekleşti. 1977 yılında ise kanlı 1 Mayıs meydana geldi. 500 bin kişinin katıldığı 1 Mayıs gösterilerinde ateş açıldı ve göstericilerden 34 kişi hayatını kaybetti. 1978'de Taksimde yapılan gösterilere yüz binlerce kişi katıldı. 1979'da ise Sıkıyönetim Komutanlığı gösterilere izin vermedi ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasağa rağmen yüz binlerce kişi sokağa çıkarak 1 Mayıs'ı kutladı. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayıs İşçi Bayramı'nı resmi tatiller arasından çıkardı. Resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs yaklaşık 30 yılın ardından 2009 yılında "Emek ve Dayanışma Günü" olarak resmi tatil ilan edildi. 2010 yılında uzun bir aradan sonra en geniş kapsamlı kutlamalar gerçekleştirildi. Resmi rakamlara göre 140 bin kişinin katıldığı gösterilere gayriresmi rakamlara göre 500 bin kişi katıldı. Taksim'de gerçekleşen gösterilere müdahale edilmedi. 2013 yılında Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi nedeniyle Taksim Meydanı gösterilere kapatılırken, meydana çıkmak isteyen gruplara izin verilmedi. Sonraki yıllarda yapılan 1 Mayıs gösterileri ise Valiliğin izin verdiği alanlarda gerçekleşti.