Unutmadık, Unutamadık: Bu Dünyadan Bir Barış Manço Geçti!

Bundan tam 22 yıl önce aramızdan ayrıldı usta sanatçı Barış Manço. Şarkıları, sözleri ve duruşu ile Türk müziğinin kapılarını dünyaya açmış, giyimiyle, parmağındaki yüzüklerle ve o benzersiz sesi ile her dilden, her kesimden insanın gönlüne taht kurmuştu. Kısa ömründe 148 ülke gezmiş, 500 bin kilometrenin üzerinde yol kat etmişti. Sadece müziği ile değil, fikirleriyle de zihinleri aydınlatmıştı. Unutmadık, unutamadık… İşte Manço’nun benzersiz hayat hikayesi.

2 Ocak 1943’te İsmail Hakkı Manço ile Türk müziği sanatçılarından Rikkat Uyanık çiftinin ikinci çocuğu olarak Üsküdar’da dünyaya geldi Barış Manço.  Ailesi abisine Savaş ismini verirken; İkinci Dünya Savaşı’nın son günlerinde doğan ikinci çocuklarına ‘’Barış’’ ismini vermeyi uygun buldu. Anne ve babasının boşanmasının ardından babası ile yaşamaya başlayan Manço, Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulu'nda başladığı eğitimine Galatasaray Lisesi'nde devam etti. Babasının vefatının ardından Galatasaray'dan ayrıldı ve eğitimini Şişli Terakki Lisesi'nde tamamladı. Galatasaray Lisesi’nde okuduğu sırada ilk grubunu kuran Manço, "Barış Manço ve Kafadarlar" adıyla ilk bestesi Dream Girl’ü çıkardı. Yine ilk konserini de bu lisede verdi. İlk albümünü 19 yaşında çıkaran Manço, İngilizce sözlü "Twist in USA" ve "The Jet" isimli iki parçaya imza attı. Albümün birinci yılının ardından abisi Savaş Manço’nun yanına Belçika’ya giden Barış Manço, Belçika Güzel Sanatlar Akademisine kaydoldu. Okulda bir yandan sanatçılığını besleyecek resim, grafik, desen ve iç mimari dersleri alırken bir yandan da gece bekçiliği ve garsonluk gibi işlerde çalışarak geçimini sağladı. ‘’Vahşi Kediler’’ adında yabancı müzisyenlerden oluşan grubuyla da bir süre çalışan Manço,  1964'te doldurduğu biri İngilizce, ikisi Fransızca üç şarkılık 45'liği Fransa'da yayımlandı. 2 Ocak 1965'te Paris Olympia Konseri'ni veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Güner'in öncülüğündeki "Kaygısızlar" grubuyla 1967'de "Kol Düğmeleri"ni çıkardı.

Rock’n Roll ve Twist!

2 Ocak 1965'te Paris Olympia Konseri'ni veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Güner'in öncülüğündeki "Kaygısızlar" grubuyla 1967'de "Kol Düğmeleri"ni çıkardı. "Altın Plak" ödülü kazanan bu albümün ardından Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransa'ya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun süre piyasaya sürülmedi ve Kaygısızlar ile yollarını ayıran Barış Manço, 1970'te yurda döndü.

Kariyerinde Dönüm Noktası: Dağlar Dağlar!

1970'de bestelediği "Dağlar Dağlar" plağı kariyerinde adeta dönüm noktası oldu ve Manço'ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Dönemin ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhon'un da eşlik ettiği plak, kısa sürede 700 bin sattı. O dönemin ünlü müzik gruplarından Moğollar ile de bir süre çalışan Manço’nun otobüsü Anadolu turnesi sırasında saldırıya uğradı. Saldırının nedeninin ise saçlarının uzun olması olarak gösterildi. Saldırıdan şans eseri yara almadan kurtulan Manço, Antalya'da ise müzisyenlerden birinin yabancı uyruklu olması nedeniyle gözaltına alındı ve ilk duruşmada serbest kaldı.

Kurtalan Ekspres Dönemi

Moğollar grubu ile de yollarını ayıran Manço, ‘’Kurtalan Ekspres"i kurdu. İsmini İstanbul'dan Güneydoğu'ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres'in o yıllardaki kadrosunda Murat Ses, Nur Moray, Celal Güven, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu gibi müzisyenler vardı. Grupta ayrılıklar yaşanırken Kurtalan Ekspres'e Manço'nun uzun yıllar birlikte çalışacağı Ahmet Güvenç ve Bahadır Akkuzu dahil oldu. İlk yıllarında kısa saçlı olarak sahneye çıkan usta sanatçının Türkiye'de herkesin hafızasına kazınan uzun saçları, otantik kıyafetleri, bilezik, yüzük ve kemerle tasarladığı imajı ile tiyatral yetenekleri oldukça ilgi çekti. Barış Manço, ilk uzunçaları (LP) "2023"ü, 1975'te çıkardı. "Progresif rock" esintileri taşıyan albümde Cumhuriyet'in 100. yılı anısına bestelediği enstrümantal şarkısı "2023"ün yanı sıra "Yine Yol Göründü Gurbete" ve "Yol Verin Ağalar Beyler" gibi şarkılar beğeni topladı. Yurt dışında da başarılı olmayı hedefleyen Manço, Belçika'ya gitti ve 1976'da "Baris Mancho" adlı ilk İngilizce sözlü albümünü yayımladı. Yeni Bir Gün" albümünü ise 1979'da müzikseverlerin beğenisine sunan sanatçı "Hey" dergisinin, "Yılın Erkek Sanatçısı" ve "Yılın Albümü" ödüllerini aldı. Aynı yıl çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirlerini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışlayan Manço, sonrasında dünyanın pek çok ülkesinde konserler verdi. 24 Ağustos 1979'da Edirne'de bir trafik kazası geçiren Manço, bir süre sahnelerden uzak kaldı ve 1981 yılının sonlarına doğru "Sözüm Meclisten Dışarı" albümüyle büyük beğeni topladı. "Gül Pembe", "Ali Yazar Veli Bozar", "Alla Beni Pulla Beni" gibi hit şarkıların yanı sıra en iyi Türkçe sözlü rock şarkılarından "Dönence"yi de barındıran albümün pek çok şarkısı, bir süre TRT'nin denetleme kuruluna takılarak, televizyon ve radyoda çalınamadı.  Halkla kurduğu bağı 1983'te "Estağfurullah Ne Haddimize", 1985'te "24 ayar", 1986'da "Sahibinden İhtiyaçtan" albümleriyle güçlendiren Manço, 1989'da "Darısı Başınıza", 1992'de "Mega Manço", 1995'te "Müsaadenizle Çocuklar", 1996'da "Live in Japan" albümlerini sevenleriyle buluşturdu.

Modern Çağ Ozanı!

Müzikte yeni bir dönem yaratmasının yanı sıra, sözleri ile de müzik kültürüne önemli katkıda bulundu. Birçok şarkısında toplumsal konulara ve ailenin önemine de dikkat çekti. Onun şarkıları, fonetik olması ile müzik severlerin kulağının pasını silerken, şarkılarında değindiği meselelerle zihinleri aydınlattı. 1979'da Lale Çağlar'la dünya evine giren Manço ve Çağlar çiftinin "Doğukan Hazar" ve "Batıkan Zorbey" ismini verdikleri iki oğulları oldu. Usta sanatçı, sinema filmi olarak sadece yönetmen Oksal Pekmezoğlu'nun 1975'te çektiği "Baba Bizi Eversene" filminin başrolünde yer aldı.

10 Yıl Boyunca Yayınlandı!

Barış Manço, yaklaşık 15 yıl boyunca planladığı "7'den 77'ye" programı projesini, 1988'de TRT yönetimine kabul ettirmeyi başardı ve çocuklara öğütler verdiği "Adam Olacak Çocuk", yaşlılara saygının önemine dikkati çektiği "İkinci Kahvaltı", dünyayı dolaştığı "Dönence" ve Türkiye'yi dolaştığı "Dere Tepe Türkiye" gibi bölümleri olan programı, TRT 1, TGRT ve ATV'de 1988-1998 yılları arasında 10 yıl boyunca her pazar öğleden önce yayımlanarak, güç bir rekora imza attı.

5 Kıta 140 Yöre!

"Türk televizyonlarının ilk gezgini" olarak da gösterilen Barış Manço, 5 kıtada 140 değişik yörede 800 bin kilometreye yakın yol katetti ve 1990'da Ertuğrul Fırkateyni'nin Japonya'ya gelişinin 100. yılı dolayısıyla düzenlenen "Türk-Japon dostluğu" etkinlikleri kapsamında gittiği Japonya'da büyük bir coşkuyla karşılandı. Verdiği konserlerde şarkılarında Japonca sözlere de yer veren Barış Manço'ya "Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası" verildi. Manço, buradaki konser kaydını da "Live in Japan" adıyla yayımladı. Türk dünyası ile de çok iyi ilişkiler geliştiren usta sanatçıya, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov tarafından "Türkmen vatandaşlığı" verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı birçok kez ödüllendirdi. İlk albümüne Cumhuriyet'in 100. yılının kutlanacağı "2023" ismini veren Barış Manço, bir röportajında, "Benim birkaç hayalim var, 80 yaşındayken elimde bastonum, belki kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023'ü çaldırmak en büyük ideallerimden birisi." demişti. Tüm müzik hayatına ek olarak, Barış Manço pek çok müzisyenden farklı olarak sanatçılığından çok düşünce biçimi ve hayat tarzı ile gündemde kaldı. Bir röportajında ‘’ben bu dünyaya düşüncelerimi aktarmak için geldim’’ diyen Manço şöyle devam ediyordu:  

"Barış Manço şarkı söyler, ikincisi çocuk programı yapar, üçüncüsü dünyayı gezer. Bu toplum beni şarkı söylerken tanıdı ve çocuklarla ilgilenirken bir daha tanıdı ve bu arada dünyayı dolaşıp başka insanları anlatan kişi olarak tanıdı. Ben bu dünyaya şarkıcı olarak gelmedim. Benim birinci işim bu değil. Ben düşüncelerimi bu dünyaya aktarmak için geldiğime inanıyorum. Bu düşünceler bazen müzik eşliğinde daha güzel, daha şirin, daha hoş algılanıyor. Onun için bana verilen bu nimeti kullandım."

  56 sene kaldı yeryüzünde Barış Manço. 31 Ocak 1999 gece saat 23:30 civarında İstanbul'un Moda semtindeki evinde kalp krizi geçirdi ve kaldırıldığı Siyami Ersek Göğüs-Kalp-Damar Cerrahisi Hastanesi'nde aynı gece saat 01:30'da yaşamını yitirdi. Kısacık ömrüne yüzlerce şarkı, onlarca ödül ve sayısız hikaye sığdırdı. Tüm benliği ile Türkiye’nin en ünlü sanatçılarından olan Barış Manço’nun bizlere katkısı kelimelerin çok ötesinde. Biz nasıl unuturuz seni? Sevgi, saygı ve özlemle…