2. Suudi Arabistan — 100.9 puan

Vizyon 2030 reform programıyla birlikte ekonomisini petrole bağımlılıktan kurtarmaya çalışan Suudi Arabistan:

• Dünyanın en büyük petrol üreticilerinden biri

• Devasa kamu yatırım fonu PIF aracılığıyla teknoloji, spor, enerji ve yapay zekâ sektörlerinde trilyon dolarlık projeler yürütüyor

• İslami finans altyapısını güçlendiriyor

Turizm projeleri (Neom, Red Sea Global) ve dijitalleşme yatırımları, Suudi ekonomisinin 2030’a kadar çok daha büyüyeceğini gösteriyor.

3. Endonezya - 99.9 Puan

Dünyanın en büyük Müslüman nüfusuna sahip ülkesi olan Endonezya, 2025’te İslam ekonomisinin devlerinden biri:

• G20 üyesi

• Güçlü sanayi ve tarım altyapısı

• Helal sertifikasyon ve ihracatta dünya lideri olma hedefi

Son yıllarda dijital bankacılık ve fintech yatırımlarındaki artış bu konumu daha da güçlendiriyor.

4. Birleşik Arap Emirlikleri — 95.8 puan

BAE’nin başarısının arkasında:

• Dubai ve Abu Dhabi’nin finans, lojistik ve turizm merkezleri olması

• Dünyanın en güçlü İslami finans ekosistemlerinden biri

• Kripto, yapay zekâ ve yenilenebilir enerji sektörlerinde agresif yatırımlar

Ülke, 2025 itibarıyla fintech ve dijital ekonomi alanında bölgenin açık ara lideri.

5. Bahreyn — 81.9 puan

Bahreyn küçük bir ülke olmasına rağmen İslami finans alanında küresel bir otorite:

• Körfez’in en eski bankacılık merkezlerinden biri.

• Finansal düzenlemeleri en esnek ve yenilikçi ülkelerden.

• Sigorta (takaful) ve fintech şirketleri için ideal bir ‘regülasyon sandbox’ altyapısı sunuyor

6. Ürdün — 71.4 puan

Ürdün’ün listede üst sıralarda yer almasının temel sebepleri:

• Bölgesel istikrar

• Eğitimli ve genç nüfus

• Sağlık teknolojileri ve ilaç sektöründeki ihracat gücü

• Büyüyen dijital hizmet sektörü

Ekonomisi küçük olsa da, yapısal dönüşüm kapasitesi yüksek.

7. Kuveyt — 67 puan

Kuveyt’in ekonomik gücü:

• Petrol ve doğalgaz gelirleri

• Dünyanın en büyük varlık fonlarından biri olan Kuwait Investment Authority

• Bölgenin en yüksek kişi başı gelirlerinden biri.

Ancak ekonominin çeşitliliği hâlâ sınırlı.

8. Pakistan — 64.1 puan

Pakistan’ın 2025’teki sıralaması gösteriyor ki:

• Büyük bir iç pazar

• Genç ve hızlı büyüyen nüfus

• Tekstil, tarım ve savunma sanayiinde ihracat gücü

Ekonomik zorluklara rağmen, uzun vadeli kalkınma potansiyeli çok yüksek.

9. Türkiye — 64 puan

Türkiye, jeopolitik konumu, çeşitlendirilmiş ekonomik altyapısı ve güçlü üretim kapasitesiyle İslam dünyasının en kritik ekonomilerinden biri:

• Savunma sanayiinde dünya çapında büyüme

• Turizm ve hizmet sektörlerinde küresel rekabet

• Otomotiv, beyaz eşya ve teknoloji üretiminde yüksek ihracat hacmi

• Katılım finans sistemini büyütme hedefi

Bir puan farkla Pakistan’ın gerisinde görünse de, ekonomik etkisi çok daha geniş.

10. Katar — 60.4 puan

Katar’ın güçlü kalmasının temel sebepleri:

• Dünyanın en büyük LNG üreticilerinden biri olması

• Yüksek kamu yatırımları

• Bankacılık ve altyapı alanlarında bölgesel liderlik

• Dünya Kupası sonrası artan uluslararası görünürlük

Genel Değerlendirme: 2025 İslam Ekonomisi Ne Yöne Gidiyor?

2025 verileri gösteriyor ki, İslam ekonomisi:

• Toplamda 4 trilyon dolarlık bir ekosistem üretiyor.

• Helal gıda, turizm, finans ve dijital ekonomi en hızlı büyüyen sektörler

• Güneydoğu Asya ve Körfez bölgesi liderliği ele geçirmiş durumda.

• Türkiye, Pakistan ve Endonezya gibi büyük nüfuslu ülkelerde potansiyel çok yüksek. 

Önümüzdeki 10 yılda, özellikle dijital bankacılık, yapay zekâ, yeşil enerji ve sınır ötesi ticarette Müslüman ülkelerin küresel rolü daha da artacak.